- Ang salitang Mesopotamia ay nagmula sa mga salitang Greek na meso na ang ibig sabihin ay “pagitan” at potamos o “ilog”
- Nangangahulugang ang lupain sa dalawang ilog. Dalawang ilog ang dumadaloy rito: ang mga ilog Tigris at Euphrates na parehong nagmula sa kabundukan ng Armenia at tumatagos sa Golpo ng Persia.
- Ang ilog Tigris at Euphrates ay nagiiwan ng matabang lupa na ginagamit naman sa pagsasaka. At nagsisilbi din silang daanan ng mga kalakal na patungong Golpo mula sa dagat Mediterranean.
- Sa Mesopotamia nahubog ang apat na kabihasnan: Ang Sumer, Babylonia, Akkad at mga Assyria
SUMERIANS
- Ang Katimugang Mesopotamia ay tinawag na Sumer. Ang mga [amayanang malapit sa ilog ay bumuo ng 12 lungsod/estado na pinamumunuan ng isang lugal o hari.
- Matatagpuan sa bawat estado ang mga templong tinatawag na ziggurat.
- Ang ziggurat ay nagsisilbing sagradong tahanan at templo ng mga patron o diyos ng isang lungsod. Samakatuwid, ang mga pari lang ang maaring pumasok dito.
- Ang kanilang mga diyos ay may katangian o katauhan ng isang tao (anthropomorphic).
- Ang mga kaganapan sa Sumer ay naitala sa pamamagitan ng kanilang sistema ng pagsusulat. Ito’y tinatawag na cuneiform na ibig sabihin ay wedge-shaped.
- Clay table at stylus ang kanilang ginagamit sa pagsulat.
- Mayroon din silang sasakyan na tinatawag na chariot.
- Nalikha nila ang gulong at araro.
- Mga tanim nila: barley, chickpeas, lentils, millet, wheat, dates, lettuce, leeks, singkamas, mustasa, sibuyas at bawang.
AKKADIANS
- Ang mga lungsod sa katimugan ay nagsimula muling isulong ang kanilang pagiging Malaya.
- Pangunahin sa mga lungsod na ito ay ang Ur sa Ilalim ni Ur Nammu, ang lungsod na ito naging kabisera ng isang imperyo na kumalaban sa Akkadian.
- 2100 b.c.e – panandaliang nabawi ng Ur ang kapangyarihan nito pinamunuan amg sumer at akkad, at nagpatayo rin ng ziggurat si Ur Nammu sa Ur.
- Sa ilalim ng pamumuno ng apo ni ur nammu na si ibbi-su ang ur ay bumagsak sa pagdating ng mga Amorite at hurrian sa Mesopotamia.
BABYLONIANS
- Ang lungsod ng Babylon ay nagsimulang lumakas na humantong sa pagsakop ng Mesopotamia at paghahari ni Hammurabi mula 1792 hanggang 1750 b.c.e.
- Ang Babylon ang naging kabisera ng imperyong babylonia.
Hammurabi`s Code
-Ang katipunan ng mga batas ni Hammurabi, na mas kilala bilang code of Hammurabi o batas ni Hammurabi, ay isa sa pinakamahalagang ambag ng mga sinaunang tao sa kabihasnan.
-Noong 1595 b.c.e, sinalakay ng mga Hittite mula sa Anatolia ang Babylon. Matagumpay sila at nakuha nila ang estatwa ni marduk, ang patron ng Babylon.
-Pinaniniwalaang ang mga kassite na naghari sa Babylon at ang kaharian ng hurrian sa mittani sa hilaga ang namayani sa Mesopotamia.
-Ang mga kassite at hurrian ay mula sa mga tala ng new kingdom sa Egypt at Hittite sa kanluran. -Ang mga Hittite ay orihinal na nagmula sa hilagang-silangan bahagi ng black sea.
ASSYRIANS
- Ang Assyria ay matatagpuan sa bulubunduking rehiyon nasa hilaga ng babylonia.
- Ang rehiyong ito ay nagmula sa Tigris at umaabot hanggang sa mataas na kabundukan ng Armenia.
- Shamshi-Addad I (18138 B.C.E – 1781 B.C.E) – napasakamay niya ang Ashur ang unang kabisera ng Assyria.
Ng pumanaw si Shamshi-Addad I:
- Nagsimulang bumagsak ang imperyo
- Ang hilagang bahagi ng Ashur ay naging bukas sa pananalakay
- 1120 B.C.E – Tiglath-Piliser I kinilala siyang pinakamahusay na hari sa Assyria, ay nagawang supilin ng mga Hittite at maabot baybayin ng Mediterranean. Siya ang tinuturing na tagapagtatag ng imperyong Assyrian.
- Ashurnasirpal II: isa siya sa mahalagang pinuna ng Assyria na nagpadala ng mga mapasakamay ang mahahalagang rutang pangkalakalan at makatanggap ng tribo mula sa mahihinang estado.
- 745 B.C.E , napasakamay ni Tiglath-Piliser III ang kapangyarihan at isinailalim ang iba pang mga estado sa isang imperyo.
- Pinalawig pa ng mga haring Assyrian ang imperyo na umabot mula sa iran hanggang Egypt. Kabilang ditto ang haring sina sennacherib at essarhaddon.
-Sa pagkamatay ni Essarhaddon noong 668 B.C.E, siya ay hinalilihan ng kaniyang anak si Ashurbanipal na kinakitaan din ng maayos na pamamahala.
CHALDEANS
- Ang Chaldean ay matatagpuan sa katimugang bahagi ng Babylonia at kanang pampang sa Euphrates River.
- 612 B.C.E- Panibagong imperyo ang tinatag at pinamunuan ito ng isang hari mula sa Chaldean si Nabopolassar
- 625 B.C.E- Pinamunuan niya ang isang pag-aalsa laban sa imperyo ng Assyrian na siyang kumokontrol sa Babylon sa loob ng halos dalawang siglo.
- 627 B.C.E- dalawangpung taon matapos ang pagkamatay ni Ashurbanipal ang Assyria ay muling nasadlak sa tunggalian at pagkawasak.
- 614 B.C.E- isang hukbo sa ilalim ni Cyaxares ng Medes ang sumalakay sa lupain ng Assyria at winasak ang lungsod ng Ashur.
- 621 B.C.E – Nasakop ng magkatuwang pwersa ni Cyaxares at Nabopolassar, ang hari ng Babylon, ang lungsod ng niniveh.
-609 B.C.E – tuluyang pinuksa ang natitirang hukbo ng Assyrian sa ilalim ni Nebuchadnezzar II anak ni Nobopolassar.
- 610 B.C.E. – 605 B.C.E – nakipagtunggali si Nobopolassar sa Egypt.
-Sa ilalim ng pamumuno ni Nebuchadnezzar II, natamo ng babylonia ang rurok ng kadakilaan. Ang Babylon ay naging isa sa mga pinakamahalagang lungsod sa buong daigdig sa kanyang panahon.
- Hanging Garden of Babylon – ipinagawa ni Nebuchadnezzar II para sa kanyang asawa, kinikilala ng mga greek bilang isa sa Seven Wonders of the Ancient World.
PAGBAGSAK: Ang 60 taong pamamayani ng Babylonia ay muling nasadlak sa panganib sa panahon ni Nabonidus nang masaksihan ng Mesopotamia ang pag-usbong ng panibagong kapangyarihan mula sa silangan, ang mga Persian
- 539 B.C.E – ang hukbo ni Cyrus the Great ng Persia ay nilus- Napasailalim sa kanyang kapangyarihan ang lungsod, kabilang na ang buong imperyo. Ang Mesopotamia ay tuluyang naging bahagi ng mas malawak na imperyo ng mga Persian na umabot sa Egypt hanggang India. Sa pagusbong ng sibilisasyong Greek at ang pagbagsak ng imperyo ng Persia sa mga kamay ng hari ng Macedonia na si Alexander The Great.
*Kabihasnang Indus*
· Ang lambak ilog Indus at Ganges ay makikita sa Timog Asya.
· Ito ay binabantayan ng matatayog na kabundukan sa Hilaga.
· Ang kabundukan ng Himalayas at ng Hindu Kush ay may ilang landas sa ilang kabundukan nito, tulad ng Khyber Pass.
· Khyber Pass – Nagsisilbing lagusan ng mga mandarayuhan mula sa Kanluran at Gitnang Asya
Lupaing Indus:
· Ang lupain ng Indus ay di hamak na mas malawak kaysa sa sinaunang Egypt at Mesopotamia
· Sakop nito ang malaking bahagi ng Hilagang Kanluran ng dating India at ang lupain kung saan matatagpuan ang Pakistan sa kasalukuyan
Ilog Indus:
· Ang tubig ng ilog ay nagmula sa malayelong kabundukan ng Himalayas sa Katimugang Tibet
· Ito ay may habang 1000 milya na bumabagtas sa Kashmir patungong kapatagan ng Pakistan
· Ang pag-apaw ng ilog ang nagsisilbing pataba sa lupa na nagbibigay daan para malinang ang lupain.
· Ito ay nagaganap sa pagitan ng hunyo at Setyembre
· Sa kasalukuyang ang India ay isa lamang sa Timog Asya.
*Kabihasnang China*
China- Zhongua Renmin Gongheguo (People’s Republic of China)
Kabihasnan: Beijing
Wika: Mandarin
Relihiyon: Confucianism, Taoism, Buddhism
Pamahalaan: Commonist
Pananalapi: Yuan
Kalagayang Heograpikal:
- May natural na balakid na naghihiwalay pa sa iba pang bansa
- Natuto silang gumawa ng mag-isa at hindi na umaasa pa sa iba.
- Pinaniniwalaan nila na nasa gitna sila ng mundo kaya’t tinawag nila itong Zhongguo na ibig sabihin ay Gitnang Kaharian
Sinaunang Kasaysayan:
- Pagtuklas ng Homo Erectus a.k.a Peking Man
- Naitatag ng pamayanan: Yangshao at Longshao’
- Huang Ti ang Yellow Emperor
MGA DINASTIYA:
Ø HSIA
- Pinamumunuan ni Yu
- Maalamat na dinastiya at walang talang naiwan
- Nagpatayo ng irigasyon para sa sakahan
- An-yang ang kabisera
- Unang Historical
- Gumagawa ng bronze, magagarang palasyo at libingan
Ø Chou
- Pinamumunuan ni Wu Wang
- Panahong Pilisopo at Piyudalismo
- Pinakamatagal na namahala (900 taon)
- Paniniwala sa Mandate of Heaven
- Panahon ng Pilosopo (Confucius, Lao Tzu, Mencius)
Ø Chin
- Pinamumunuan ni Chao Hsiang Wang
- Cheng, unang emperador
- Hinago dito ang pangalang China
Ø Han
- Pinamumunuan ni Liu Bang
- Xian ang kabisera
- Pinaka-makapangyarihang emperyo
- Nakapsok ang Buddhism sa bansa
- Marami silang naiambag: Lunar Calendar, Sesimograph, Papel, Tinta at Brush
Ø Sui
- Maikling Dinastiya
- Nagpagawan ng Grand Canal
Ø Tang
- Pinamumunuan ni Li Yuan
- Chang’an ang kabisera
- Naiambag ang “Diamond Sutra” (Unang aklat sa buong mundo)
Ø Sung
- Pinamumunuan ni Chao kuang yin
- Kai-Feng ang kabisera
Ø Monggol
- Pinamumunuan ni Kublai Khan
- Peking ang Kabisera
- Unang dayuhang namahala sa China
- Dumagsa ang Europa sa China
Ø Ming
- Pinamumunuan ni Chu-Yuang-Chang
- Nagpatayo ng palasyo tulad ng Forbidden City
Ø Manchu
- Pinamumunuan ni Nurchachi
- Nasakop ang Korea
- Si Puyi ang huling emperador ng china.
ANG KABIHASNANG EGYPT
Ang Egypt ay tinawag bilang “Pamana ng Nile” dahil sa ilog na ito, ang buong lupain ay nagging disyerto. Nagsilbing mahusay na ruta sa paglalakay ang ilog na ito.ANG PAGHAHATI SA KAHARIAN: Dahil sa hindi pagkakasundo, hinati sa dalawa ang Egypt. Upper Egypt- Nasa katimugang bahagi mula sa Libyan Dessert hanggang sa Abu Simbul. Lower Egypt- nasa hilagang bahagi ng lupain kung saan ang Nile ay dumadaloy patungong Mediterranean Sea
URI NG TAO SA LIPUNAN
Pharoah- Hari (Pharoah- ang tawag sa hari ng Egypt. “Great House”)
Nomarchs-pinuno ng pamayanan
Vizier- pangunahing opisyal (mata ng hari)
PANAHON NEOLITIKO
ASWAN DAMAy naitayo upang makapagbigay ng elektrisidad at masisisayos ang suplay ng tubig. Ang taunang pag-apaw nito ay nagsilbing daan upang makapagtanim ang mga magsasaka sa lambak. Ito ang nagsilbing susi sa pag-unlad ng Kabihasnang Egypt.
SINAUNANG KASAYSAYAN
LUMANG KAHARIAN (Panahon ng Pyraminds):
Zoser/Haring Djoser
- Unang nagpatayo ng “piramide” and “Step Pyramind” na may 6 na patong patong na mastaba.
- Sa tulong ng arkitekotong si Imhotep, nadesenyohan ang pirmaide
- Ito ang isa sa pinakamatandang piramide sa kasaysayan ng Old Kingdom
GREAT PYRAMIND OF GIZA
- Sa panahon ni Khufu/Cheops itinayo ang Great Pyramind of Giza
- Kabilang ito sa 7 Wonders of the Ancient World.
- Binubuo ito sa loob ng 20,000 taon kasama ng 50,000 tao
- May sukat na 70m2, taas na 147 ft. at lawak na may kabuuan 5.3 hectares
GITNANG KAHARIAN (Pinamunuan ng 14 na Pharoah):
AMENEMHET II
- Ang kinilala bilang pinakamahusay na pinuno ng gitnang kaharian.
- Nakilala ang Thebes bilang kabisera ng Egypt
- Nilimitahan niya ang kapangyarihan ng mga nobles, muli niyang inorganisa ang pamahalaan at pinanatili ang kasaganaan ng kaniyang nasasakupan.
- THEBES ang kabisera ng Egypt
- Sa kaniyang panahon nasakop ang Nubia (rehiyon sa katimugang Egypt)
- Maging ang Syria ay napasailalim ng kaniyang kapangyarihan
- Pag-unlad sa kalakalan
HYKSOS
- Napabagsak ang kaharian
- Mga Semitic mula sa Asya
- Mga prinsipe mula sa dayuhang lupain
- Sinakop ang Egypt sa loob ng 100 taon noong 17th century
- Nagpakilala sa paggamit ng Chariot sa mga Egyptian.
- Hyksos (Egyptian, “foreign rulers”)
BAGONG KAHARIAN (Empire Age) Ang pinakadakilang Panahon
AHMOSE
- Nagbigay sa mga dayuhang Hyksos
- Nagtatag ng bagong kaharian
- Isang Theban Prince
- Sa panahon niya ginawang unified nation ang Egypt
THUTMOSE II
- Idinagdag niya sa Imperyong Palestine
- Anak ni Thutmose I, half brother ni Reyna Hatshepsut
REYNA HATSHEPSUT
- Anak ni Thutmose I
- Pinakasalan ang kaniyang half brother na si Thutmose II at kaniyang kaagapay sa pamamahala hanggang siya’y namantay.
- Angkaniyang successor na si Thutmose III na ank niya sa iba ay namuno noong 1458 sa pamamagitan ng paghirang sa kaniyag sarili.
- Kauna-unahang babae na namuno sa daigdig
- Nagpatayo ng templo
- Nagpadala rin siya ng mga ekspedisyon.
THUTMOSE III
- Ng dahil sa kaniya, nagging maipmpulwensya ang Egypt sa Palestine, Phoenicia, at Syria.
- Siya ang nagpatayo ng Heliopolis, Memphis, Abydos at ang templo sa Al Kamak.
AKHENATON
- Nagpatupad ng Monotheism (pananalig sa iisang Diyos)
- Pagsasamba kay Aton
TUNTANKHAMEN
- “Boy King” ng Egypt
- Naging Pharoah sa gulang na 9
- Nagpatupad ng Polytheism (pananalig sa diyos na hihigit sa isa)
HOWARD CARTER
- Isang British Egyptologist na nakatuklas sa labi ni Tuntankhamen
RAMSES II
- Kinalaban at tinaboy ang Hittites
- Si Ramses ay itinuturing bilang isang “Living God”
- Siya ang 3rd ruler ng 19th dynasty, anak ni Seti
RAMSES
- Sinasabing sa kaniyang pagkakaupo ay nagkaroon ng mahigit 100 anak sa iba’t ibang babae
- Ang kaniyang 13th son na nagsilbi bilang kaniyang successor na si Merenptah ay naupo sa trono sa edad na 60
- Namatay si Ramses sa edad na 90, ang kaniyang mga labi ay inilagak sa Valley of the Kings
PAGBAGSAK NG EGYPT:
Mga sanhi:
- Pagpapabaya sa Ekonomiya
- Pag-aalsa ng mga kaharian
- Pagsakot ng Egypt sa mga sumusunod: Assyrian, Persiano
(c)-http://soaringeagleons.weebly.com
*Ang kabihasnan ng Asya*
*Ang Mga
Hitito*
Noong 1650
BCE,nabuoagn imperyo ng Hitito at itintag
nila an gang lungsod ng
Hattasuss.Sa loob ng 450 taon nagging
makapangyarihan ang mga Hitito sa Kanlurang Asya.
Dalawa
ang kanilang susi sa tagumpay sa digmaan ang una ay ang paggmit nila ng mabilis na chariot at ang
ikalawa ay ang kanilang
kaalaman sa pagpapanday ng bakal upang gawing
pana,palaso,palakol.at espada.
Marami
ring hiniram asng mga taga Hititu mula sa mga tag
mesopaotamia
sa laranga ng panitikan,sining
wika,politikaat
mga batas halimbawa nito ay ang wikang
AKKADIAN
naginamit sa diplomasya pero gaun paman hindi
lahat ng kanilang hiniram ay tinanggap nila ng
lubosan.
*Ang Mga
Phoeniciano*
Ang mga Phoeniciano ay kabilang sapangkat ng lahing
Semitiko.
Mahusay silang
gumawa ng mga
barko,manlalayag,at,mangangalakal
na natatagng mga estrtehikong lungsod na may daugnan ulad ng Sidon,Tyre,Beirut
,at Babylos.Bagama’t hindi naigng isang imperyo ang mga unang lungsod ng mga
Phoeniciano,nagpadala naman sila ng mga tao upang magtatag ng mga kolonya sa
Italy,Africa,at Spain.
Bkal,Garing,atPurple
Dye na mula sa murex snail naman ang mga produkto na kanilang ikinakalakal at
nakikipagpalitan din sila ng mga alipin.
Ang alpabeto naman
ng Phoeiciano ay simple lang at nakabase sa ponetikoat bawat titik ay may
katumbas na tunog.
*Ang Mga
Persyano*
Nagmula ang
makapangyarihang imperyo ng Persia sa malawak na talampas ng kasalukuyang Iran .
Kabilang ang mga
Persyano sa lahi ng mga Indo-Aryano.
Sumailalim sa
makapangyarihang imperto ng Assyria ang Persia hanggang sa taong 612 BCE.
Tinalo nila ang
imperyo ng Assyria at sa pananakop.
Cyrus the Great
dahil sa kanya lumawak ang imperyo ng Persiamula lambak-ilog ng Indus hanggang
baybayin ng dagat Aegean .
Noong 525 BCE
matagumpay na nalupig ng tagapagmana ni Cyrus na si Cmbyses II ang mga kaharian
ng Egypt at Libya sa Africa .
Nang pmalit si
Haring Daruis lalo nyang napalawak ang kapangyarihan ng Persia noong 521 hanggang 485 BCE at sinakop din
nang kanyang hukbo ang Thrace
at Macedonia na bahagi ng Europe .
*Pamahalaan*
Hinati nila sa 20
satrapy o lalawigan ang kanilang teritoryo.pinamumunuan ang bawat satrpy ng
isang satrap o gabernador na hinirang na hari.
Nagpagawa sila ng Royal Road na may
habang 2 400 kilometro at ang hangganan ay mula Susa
(bahagi ng Iran ) patungong
Sadris(bahagi ng Turkey )
na matatagpuan sa kahabaan ng naturang daanang mahigit sa 100 supplt stations
at himpilan na tumutulong sa mga manlalakbay.
*Relihiyon*
Katulad ng mga
Aryano sa India
ngunit noong 600 BCE ipinahayag ng
propetang si Zoroaster na may iisang diyos lamang at ang diyos na ito ay
tinatawag niyang Ahura Mazda na kalinawagan at katotohanan pero bukod kay Ahura
Mazda may espiritu ng kasamaan na kinilala bilang si Ahriman.
*Ang
Kabihasnan sa America *
*Ang Mga
Olmec*
Ang mga Olmec o taong goma(rubber
people) ang mga pamayanan na naninirahan sa baybayin ng Golpo ng Mexico
noong 1200 BCE.
Ang kanilang naimbaento at nilikhang
mga kasangkapan at kaalaman ay hiniram at ginamit an mga sumunod na kabihasnan.
Ang mga ninunu nila ay nagpatayo ng mga
templo na hugis piramide at sa tuktuk ng mga templong ito nagaganap ang
mga seremonyang pangrelihiyon.
Hanggang sa kasalukuyan hindi pa rin
natutuklasan ang paraan ng pagbasa sa sistema ng pasulat ng mga Olmec.
*Ang Mga
Teotihuacano*
Matatagpuan sa lambak ng Mexico
ang mga tinaguriang “Lupain Ng Mga Diyos” o Teotihuacano.
Kinilala bilang unang lungsod ng America .
Ang kanilang mga tahanan ay
napapalamutian ng mga guhit ng ibon,jauar,at mga sumasayaw na diyos; ang
kanilang diyos na si Quetzalcoatl ang ngabiay sa tao ng kaalaman sa
pagsasaka,pagsusulat,palikha ng kalendaryo,paggawa ng mga likhang-sinig at
paggawa ng mga batas.
*Ang Mga
Mayan*
Mula sa mga pamayanang nagsasaka na
nagtayo ng mga sentrong panrelihiyon para sa kanilang diyos.Mula rito lumaki
ang mga pamayanan at naging mga lungsod tulad ng Tikal,Copan,,Uxmal,at
Chichen
Itza na matatagpuan sa katimugang mexic at sa Gitnang America.
Hianti ang kanilang lipunan sa apat ang
una ay ang halach uinic ang pununo ng lungsod na siya ring pinuno ng
hukbo,samantala ang pangalawa naman ay ang Ah Khin Mai kasama rin nila ang mga
pari a pagsasagawa ng mga pag-aalay,seremonya,at ritwal para sa mabuting ani
okaya ay tagumpay sa digmaan,ang pangatlo naman ay ang mga magsasaka sila at
nagtatanim ng mga mais,butil,kalabasa,at,mga
bulak,ang huli naman ay ang mga alipin na nag bubungkal ng lupain sa mga
bukirin.
*Kabuhayan*
Pagsasaka ng mais ang pangunahing
kabuhayan ng mga Mayan pero matroon din silang industriya ng paghahab ng
tela,pagpapalayok,at pag-ukit sa jade,obsidian,kahoy,kabibe,at bato at ang mga
produktong kanilang nagawa ay ikinakalakal sa ibang mga lungsod.
*Relihiyon*
Poliliestiko
an mga Mayan dahil naninniwala sila sa maraming diyos na namamahalasa kanilang
buhay.Sumasamba sila sa pamamagitan ng pag-aalay ng pagkain,bulaklak,at
insenso,may pagkakataon din na nag-aalay sila ng tao sa mga cenote,isang
malalim ng na balon,bilang sakripisyo sa kanilang mga diyos.
*Ang Mga
Aztec*
Nag mula sa hilagan Mexicoang mga
nomadikong Aztecna kilala rin sa tawa na Mexica.
Noong 1200,nagsilbi ang mga Azteec bilagn
mga sundalo sa maliit na lungsod-estadoa sa lambak ng Mexico .
Noong 1325 nang maitatag ang mga
Aztecang kanilang kabisera sa Tenochtitlan,sa pagsapit ng ika 15-siglo ganap
nang napasailalim sa imperyong Aztecang kabuuanng gitnang Mexico,mula Dagat
Caribbean hanggang Karagatang Pasipiko.
*Lipunan*
Nahati tatlong sa tatlong antasang
lipunang Aztec
Una sa mga ito ay ang mga Maharlikana
kinabibilangan ng mga pamilya ng hari ,kaparian,at ang mga pinuno ng hukbo,ang
ikalawa naman ay ang ordianryong tao tulad ng mga
magsasaka,mangangalakal,sundalo,at artisano,ang pinakamababang antas naman sa
lipunang Aztec ay ang alipin.
*Relihiyon*
Sa
lungsod ng tenochtitlan
matatagpuan ang mga templo para sa maraming diyos ng mga Aztec kabilang sa mga
diyos nila
Ay
sina Tlaloc,Huitzilopochtli,Quetzalcoatl at Tezcatlipoca.Naniniwalan
silang kailangang alyan ng buhay ng tao ang diyos,kayamadalas silang
nangangailangan ng iaalay sa kanilang mga diyos.
*Ang mga
Inca*
Sa South America sumibol ang isang
kabihasnan at imperyo sa sumakop sa malaking bahagi ng kabundukang Andes .
Nagsimula lang sila sa sa isang maliit
na pamayanan sa lambak ng Cuzcoang mga Inca dahil sa kanilang pinuno na si
Pachacuti Inca lumawak ang kanilang nasasakupan ng mga Inca at nakabuo ng isang
imperyo at tinawag niya itong Tahuantinsuya(Land of the Four Quarters) ang
imperyo ito ay ang :
Chinchasuyu-lupain sa hilagang Cuzco tulad ng Equador athilagang Peru .
Antisuyu-lupain sa silangang Cuzco hanggang sa
kagubatang Amazon.
Contisuyu-lupaing ng kanlurang Cuzco hanggang sa baybayin ng Peru .
Collasuyu-lupaing ng timog Cuzco hanggang sa Bolivia ,Argentina ,at Chile .
*Pamahalaan*
Ayullu ang pamahalaan ngmga taga Inca
dahil ito daw ay ang pagtutulungan ng mga pangakat para sa ikabubuti ng lahat
*Relihiyon*
Ang pinaniniwalaan ng mga Inca ay si
Viracocha dahil siya daw ang tagapalikha ng mundo,pero mas sinasamba ila ang
diyos ng araw na si Inti dahil ang kanilang emperador ay inapo ni Inti.
*Kabuhayan*
Hinati ito sa lipunanan para sa hari,sa
relihiyon,at sa mga mamayan.Nagtatanim ang mga Inca ng patatas,maisat kamoteng
kahoy sa dalisdis ng mga bundok na ginawa nilang hagdan-hagdang palayan.
*Ang
kabihasnan ng Africa *
*Ang Mga Kushite*
Sa katimugan ng nubia matagtagpuan ang imperyo ng Kush ,bagamat pinagharian sila ng mga Ehipsyo mula ika-16
na siglo at ika-15 na siglo BCE.
*Ang Mga
Akusmite*
Ang Aksum ay pinasimulan ng anak ng
Reyna Sheba at ni Haring
Solomon ng Israel at ito ay
matatag puan sa hilagang-silangan bahaggi ng Africa .
Ang pgunahin nilang kinabubuhay ay ang
pangangalakal.
*Ang Mga
Ghana *
Ang mga mamamayan ng Ghana ay tinatawag na Soninke ang pangunahing
ikinabubuhay ng mga Soninke ay ang pagsasaka at pagpapanday at unti-unti silang
lumago dahil sa lokasyon itobilang isang sangadaan na kalakalan sa Africa .
*Ang Mga
Mali *
Ang mga Mali
ay lumitaw sa anino ng Ghana ,nagbunsod
ito sapaglipat ng caravan mula ghang patungo sa kanilang kaharian.
*Ang Mga Songhai*
Pgasapit ng ika-14 na siglo isang
pangkat ng mga Mali ang humiwalay at bumuo ng isang hukbo at si Sunni Ali ang
kanilang naging pinuno at taglay niya ang kaalaman sa military at agresbong
pamumuno pero noong 1591 sinakop ng mga Moroccan ang kanilang imperyo gammit
ang kanyon at baril at tuluyan ng nasakop ng Moroccan ang imperyo ng Songhai.
*Ang Mga
Huasa*
Ang mga Huasa ay dating sakop ng mga
Songhai ngunit nakamit lamang nila ang kanilang kalayaan sa nang humina ang
imperto ng Songhai .
Matagtagpuan sa hilagang Nigeria ang mga itinayo nilang mga lungsod
kagaya ng Kano ,Katsina,atZazzua.
*Ang Mga
Benin *
Itinayo ito sa pangpang ng Ilog Niger
at dahil sa tulonh ng kanilang hari na si Hring Ewuare napalawak nila ang
kanilang teritoryo.
*Ang
Kabihasnan ng Pasipiko*
*Ang mga Polynesia*
Ang rehiyon ng Polenisya ay binubuo ng
sanhigit sanglibong pulo mula Gitnang Pasipiko hanggang sa New Zealand .
Ang mga katutubo na naninirahan sa
Hawai ay sanay sa klimang trpikal at ans sa New Zeaandnaman ay sanay sa klimang
mahalumigmig.
*Ang Mga
Micronesia *
Ang Micronesia ay ang pinakamalapit sa
Pilipinas ang pangalan nito ay halaw sa salitang griyego na ibig sabihin ay
maliit na pulo.
Bahagi rin ito ng Oceania na
matagtagpuan sa silangan ng Pilipinas ,Indonesia ,at Papua New Guinea
*Ang Melanesia*
Ang Melanesia ay matagatagpuan sa
kanlurang Pasipiko at ang pangalan nito ay halaw sa salitang Griyego na ang
ibig sabihin ay maitim na pulo dahil ang mga pulo ng ang mga tao na nakatira sa
Melanesia ay mga maiitim na tao.
(c)-https://www.google.com.ph/webhp?source=search_app&gfe_rd=cr&ei=VDbaU9GYI5G5-APD0IC4DA&gws_rd=ssl for all the pictures. :d
No comments:
Post a Comment